Anayasa Mahkemesi tarafından 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 6, 7 ve 22 nci maddeleri hakkında iptal kararı verildi.
27-12-2017
Anayasa Mahkemesinin 28.09.2017 tarih ve 2014/101E., 2017/142K. sayılı kararı ile 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun
- 6. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde ve beşinci fıkrasında yer alan; “...ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak...’’ ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE,
- 7. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “...güneş batmadan önce dağılacak şekilde..." ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, KARARIN RESMÎ GAZETE’DE YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK DOKUZ AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE,
- 22. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Genel yollar... ” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE
karar verilmiştir.
İptal kararlarının gerekçeleri şu şekildedir:
- 6. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde ve beşinci fıkrasında yer alan; “...ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak...’’ ibaresi bakımından yapılan incelemede, "Demokratik bir toplumda toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına ancak zorlayıcı nedenlerin bulunması koşuluyla müdahalede bulunulabilir. Bir yerde toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlenmesinin vatandaşın gündelik yaşamını zorlaştırmasının, o yerin toplantı ve gösteri yürüyüşlerine kapatılmasını haklılaştırabilmesi için gündelik yaşamın 'aşırı ve kaılanılamaz derecede' zorlaşması gerekmektedir. Dava konusu kurallarda ise gündelik yaşamın etkilenme boyutuna yönelik herhangi bir ölçüt getirilmemiştir. Kural bu hâliyle demokratik toplumda hoşgörüyle karşılanması gereken birtakım zorluklar gözetilerek toplantı veya gösteri yürüyüşü mekânlarının sınırlandırılmasına da imkân tanımaktadır. Bu ise toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına yapılan müdahaleyi demokratik bir toplumda gerekli olmaktan çıkarmakta ve ölçüsüz hâle getirmektedir." (para.52) gerekçesi ile 6. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde ve beşinci fıkrasında yer alan; “...ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak...’’ ibaresinin Anayasa'nın 13., 26. ve 34. maddelerine aykın görülerek iptal edildiği belirtilmiştir.
- 7. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “...güneş batmadan önce dağılacak şekilde..." ibaresi bakımından yapılan incelemede, "İtiraz konusu kuralda, bu yönüyle bir değerlendirme yapılmasına imkân tanınmaksızın, gün içinde açık alanlarda başlayan toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin güneşin batmasından sonra devam etmesi mutlak olarak yasaklanmaktadır. Toplantının türü, mahiyeti, kapsamı, amacı, biçimi, katılanların sayısı, yapıldığı zaman dilimi gibi etkenler göz önünde bulundurulmak suretiyle toplantının güneş battıktan sonra devam etmesinin kamu düzenini etkileyip etkilemediği, başkalarının hak ve özgürlüklerini zedeleyip zedelemediği değerlendirildikten sonra yasaklama karan verilmesinin gerekip gerekmediğine ilişkin değerlendirme yapılmasına imkân tanınmadan açık alanlardaki toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin güneşin batmasından sonra devam etmesinin mutlak olarak yasaklanması, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına yapılan müdahaleyi orantısız kılmaktadır. Bu şekildeki kategorik bir yasağın özellikle insanların nispeten günlük aktivitelerine devam ettiği akşam saatleri bakımından daha da sorunlu hâle geldiği ifade edilmelidir. Bu bağlamda itiraz konusu kuralla toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına yapılan müdahale demokratik bir toplumda gerekli ve orantılı bulunmamaktadır." (para.78-80) gerekçesi ile bu ibarenin Anayasa’nın 13., 26. ve 34. maddelerine aykırı olduğu belirtilmiştir.
- 22. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Genel yollar... ” ibaresi bakımından yapılan incelemede, "Genel yol niteliği taşıyan bir yerde toplantı düzenlenmesinin trafiği aksatacak olmasının, o yerin toplantıya kapatılmasını haklı kılabilmesi için gündelik yaşamın “aşırı ve katlanılamaz” düzeyde zorlaşması gerekmektedir. İtiraz konusu kuralda ise gündelik yaşamın etkilenme boyutuna yönelik herhangi bir değerlendirme yapılmaksızın genel yollarda toplantı yapılması mutlak olarak yasaklanmaktadır. Bu ise toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına yapılan müdahaleyi demokratik toplumda gereksiz ve ölçüsüz hâle getirmektedir." (para.123) ifadesiyle kuralın Anayasa’nın 13., 26. ve 34. maddelerine aykırı olduğu belirtilmiştir.
Kararın tam metni için tıklayınız.
